امروزه با استفاده از فرصتهایی که تکنولوژی برای ما بوجود آورده است، افراد با سهولت بیشتری میتوانند برای خود کسبوکارهای کوچک راه بیندازند. اکثر این کسبوکارهای خانگی در بستر شبکههای اجتماعی و سایتهای اینترنتی ایجاد میشوند. یکی از نگرانیهای اصلی صاحبان کسبوکارهای کوچک و خانگی نداشتن بیمه تامین اجتماعی است. بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد یکی از خدمات سازمان تامین اجتماعی برای افرادی است که به هر دلیلی کارفرما ندارند و خود صاحب کسبوکار هستند.
در این مقاله از بلاگ راهنمای بیمه قصد داریم با جزئیات بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد آشنا شویم. اگر شما هم جزء این دسته هستید، تا انتها با ما همراه باشید.
بیمه مشاغل آزاد چیست؟
کارکنان شرکتها، موسسهها و افراد شاغل در کارخانهها، کارگاهها و سازمانها که در قبال کار خود از کارفرما دستمزد میگیرد، مشمول قانون کار هستند. طبق این قانون، کارفرما موظف به بیمه کردن کارمندانش است. بیمه اجباری برای کارکنان، کارگران و کارمندان مزایای زیادی دارد. مستمری بازنشستگی، پوشش بیمه درمان پایه، حمایتهای مالی در زمان بیکاری و ازکارافتادگی از جمله این مزایا است. اما این امکان، برای کسانی که کارفرما ندارند، شغل آزاد دارند، صاحب کسبوکار هستند یا به هر دلیل تحت پوشش هیچ بیمهای نیستند؛ فراهم نیست. بهرحال افراد مذکور هم به بیمه بازنشستگی، پوششهای درمانی و حمایتهایی از این قبیل نیاز دارند.
سازمان تامین اجتماعی به عنوان «مهمترین رکن صنعت بیمه در کشور» به این عزیزان بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد را پیشنهاد میدهد. این بیمه اختیاری، طرحهای مختلفی دارد. شما با تهیه طرحهای بیمه آزاد تامین اجتماعی میتوانید از تسهیلات و خدمات این سازمان بهرهمند شوید.
سازمان تامین اجتماعی به افراد با مشاغل آزاد چه طرحها و پوششهایی پیشنهاد میدهد؟
طرحها و پوششهای زیر در بیمه مشاغل آزاد به متقاضیان ارائه میشود:
- بیمه 14 درصد مشاغل آزاد (12% سهم بیمهشده و 2% سهم دولت): پوششهای این طرح شامل بازنشستگی و فوت است و اگر بیمهشده قبل از بازنشستگی فوت کند، افراد تحت تکفل مشمول حقوق بازنشستگی نخواهند شد.
- بیمه 16 درصد مشاغل آزاد (14% سهم بیمهشده و 2% سهم دولت): پوشش این بیمه شامل: بازنشستگی و فوت است. اگر بیمهشده قبل از بازنشستگی فوت کند، افراد تحت تکفل فرد بیمهشده حقوق بازنشستگی را دریافت میکنند.
- بیمه 20 درصد مشاغل آزاد (18% سهم بیمهشده و 2% سهم دولت): این بیمه کاملترین بیمه مشاغل آزاد است. بیمهشدگان در این طرح از پوششهای بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی برخوردار میشوند. البته نقص عضو جزئی تحت پوشش بیمهنامه نیست.
بیمه 14 درصد مشاغل آزاد (12% سهم بیمهشده و 2% سهم دولت): پوششهای این طرح شامل بازنشستگی و فوت است و اگر بیمهشده قبل از بازنشستگی فوت کند، افراد تحت تکفل مشمول حقوق بازنشستگی نخواهند شد.
بیمه 16 درصد مشاغل آزاد (14% سهم بیمهشده و 2% سهم دولت): پوشش این بیمه شامل: بازنشستگی و فوت است. اگر بیمهشده قبل از بازنشستگی فوت کند، افراد تحت تکفل فرد بیمهشده حقوق بازنشستگی را دریافت میکنند.
بیمه 20 درصد مشاغل آزاد (18% سهم بیمهشده و 2% سهم دولت): این بیمه کاملترین بیمه مشاغل آزاد است. بیمهشدگان در این طرح از پوششهای بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی برخوردار میشوند. البته نقص عضو جزئی تحت پوشش بیمهنامه نیست.
قیمت بیمه آزاد تامین اجتماعی در هر کدام از این طرحها متفاوت است. در ضمن افراد متقاضی این بیمهنامه میتوانند مبلغی هم برای سرانه درمان بپردازند. در صورت پرداخت سرانه درمان، فرد بیمهشده و افراد تحت تکفل وی میتوانند از خدمات درمانی بیمه تامین اجتماعی استفاده نمایند.
شرایط بیمه مشاغل آزاد
اشاره شد که این بیمه مخصوص افرادی است که شغل آزاد دارند و دارای کارفرما نیستند. سایر شرایط ثبتنام بیمه حرف آزاد به شرح زیر است:
- داشتن حداقل 18 سال سن در هنگام ثبتنام
- داشتن حداکثر 50 سال سن برای مردان
- داشتن حداکثر 45 سال سن برای زنان
نکته: مردان و زنانی که سنشان بیش از محدوده مجاز است، فقط در صورتی میتوانند برای این بیمه ثبتنام کنند که دو برابر تفاوت سنیشان سابقه پرداخت حقبیمه تامین اجتماعی داشته باشند. برای مثال، خانمی که 50 سال دارد (5 سال بیشتر از محدوده قانونی)، در صورتی میتواند از خدمات بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی استفاده کند که حداقل 10 سال سابقه پرداخت حقبیمه داشته باشد.
مشمولین بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و مراجع معرفیکننده
طبق قانون، مشاغل زیر به عنوان مشاغل و حرف آزاد شناخته میشوند:
- کارفرمایان کلیه کارگاههای فعال مشمول قانون تامین اجتماعی
- خویشفرمایان فعالیتهای مشمول قانون تامین اجتماعی
- پیمانکاران
- روحانیون
- کارگزاران ستادهای نماز جمعه
- کارگزاران دفاتر امام جمعه
- کارگزاران دفاتر نمایندگان مجلس شورای اسلامی
- مخترعین، مبتکرین و نوآوران
- رانندگان کمپرسی، کامیون و کامیونت داخل شهری
- بنایان و کارگران ساختمانی
- اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان
- رانندگان آژانسهای در صورت عدم رابطه مزد بگیری
- مهندسین کشاورزی
- بازرگانان دارای کارت بازرگانی
- اعضای هیات مدیره شرکتها به شرط عدم دریافت مزد و حقوق
- مربیان آموزشگاههای تعلیم رانندگی به شرط عدم رابطه مزد بگیری
- حقالعمل کاران
- مامورین تلقیح مصنوعی
- ورزشکاران
- همسران جانبازانی که به امر پرستاری از همسر جانباز خویش مشغول هستند.
- رانندگان ماشینآلات سنگین راهسازی از قبیل لودر، بولدوزر، گریدر و …
- رانندگان ماشینآلات کشاورزی که بصورت حقالزحمهای در اموری چون: شخمزنی، خرمنکوبی، وجینکاری و … اشتغال دارند.
- اعضای سازمان نظام پزشکی در صورتی که فاقد حمایت بیمهای باشند.
- معلمان (منظور معلمانی است که تدریس خصوصی دارند) و تعلیم دهندگان کلامالله مجید
- اعضای فدراسیون سوارکاری شامل: مربیان، نعلبندان، داوران، طراحان مسیر، کلانتران، مراقبین دام و رانندگان یدککش اسب
- مددجویان تحت پوشش معاونت اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی (ره)
- مجریان طرحهای خوداشتغالی و کارآفرینی تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران
- نویسندگان و پدیدآوران کتاب و هنرمندان
- رانندگان تاکسی و رانندگان مینیبوسهای داخل شهری
در کل تمام کسانی که در هر شغلی مشغول بکار هستند اما کارفرما ندارند شامل بیمه مشاغل آزاد میشوند.
نکته: شما میتوانید برای دیدن لیست کامل مشاغل آزاد به سایت سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنید. لازم به ذکر است که طبق مصوبه سال 87 سازمان تامین اجتماعی، در بیمه صاحبان مشاغل و حرف آزاد فرم خوداظهاری متقاضی ملاک قرار میگیرد.
لیست انواع بیمههای تامین اجتماعی زیرگروه بیمه مشاغل آزاد
بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد چند زیرمجموعه دارد. در ادامه برای شما انواع طرحها، پوششها و خدمات این بیمه را گردآوری کردهایم.
انواع بیمه صاحبان مشاغل آزاد
همانطور که در بالا اشاره شد، این طرح با سه نرخ حقبیمه 20 درصد، 16 درصد و 14 درصد ارائه میشود. البته در این بیمه، 2 درصد از هزینه بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی توسط دولت پرداخت میشود. به عبارت دیگر سهم بیمهشده در این بیمه بر اساس طرح انتخابی به ترتیب 18 درصد، 14 درصد و 12 درصد است. پوششهای بیمهای سازمان تامین اجتماعی به دو دسته تعهدات کوتاهمدت و بلند مدت تقسیم میشود. در تعهدات کوتاهمدت مواردی مانند بیماری، بارداری، کمک هزینه کفنودفن هم تحت پوشش بیمه قرار میگیرد. اما مواردی مانند غرامت فوت، مستمری بازنشستگی و غرامت ازکارافتادگی دائم جزء تعهدات بلندمدت سازمان تامین اجتماعی است.
بهترین پوشش بیمه برای کسانی که شغل آزاد دارند، بیمه مشاغل آزاد 18 درصد است. تنها در بیمه 18 درصد مشاغل آزاد است که پوشش بازنشستگی، پوشش فوت قبل و بعد از بازنشستگی و پوشش ازکارافتادگی به بیمهشدگان ارائه میشود. همانطور که مشاهده میکنید، بیمه مشاغل آزاد 12 درصد کمترین پوششهای بیمهای را دارد.
در همه این طرحها شما میتوانید پوشش حمایت درمان را انتخاب کنید. البته باید سرانه درمان ماهانه که توسط هیات وزیران تصویب میشود را برای هر نفر بپردازید. شما با پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد به لحاظ درمانی، فقط تحت پوشش بیمه پایه قرار میگیرید. این بیمه، درصد کمی از هزینههای درمانی را پوشش میدهد. به همین دلیل به بیمهشدگان تامین اجتماعی، پیشنهاد میشود که در کنار این بیمه پایه، حتما خود و خانوادهشان را تحت پوشش بیمه درمان تکمیلی قرار دهند.
زیرگروههای بیمه صاحبان مشاغل آزاد
این بیمه 17 زیرگروه دارد. بیمه زنان خانه دار، بیمه دانشجویان، بیمه پدیدآورندگان، نویسندگان کتاب و هنرمندان، نویسندگان و هنرمندان مشمول یارانه، مددجویان کمیته امداد امام (ره)، مددجویان مشمول یارانه، کارآفرینان بنیاد شهید، زنان سرپرست خانوار مشمول یارانه، بیمه نخبگان و استعدادهای برتر و… از جمله زیرگروههای بیمه مشاغل آزاد هستند. بیمه زنان خانه دار یکی از محبوبترین بیمههای مشاغل آزاد است. در جدول زیر طرحها و پوششهای این بیمه قابل مشاهده است:
| بیمه زنان خانه دار | |||||||||
| تعهدات کوتاه مدت | تعهدات بلند مدت | ||||||||
| نوع بیمه | بیماری | بارداری | کمک هزینه ازدواج | کمک هزینه کفن و دفن | هزینه پروتز و اروتز | هزینه سفر | مستمری بازنشستگی | مستمری بازنشستگی و غرامت فوت | مستمری بازنشستگی و غرامت فوت و ازکارافتادگی |
| %12 | – | – | – | – | – | – | دارد | – | – |
| %14 | – | – | – | – | – | – | دارد | دارد | – |
| %18 | – | – | – | – | – | – | دارد | دارد | دارد |
نکته: در این بیمه هم میتوانید از حمایتهای درمان پایه استفاده کنید، منوط به اینکه سرانه درمان را بپردازید.
تفاوت بیمه مشاغل آزاد و زنان خانه دار
چند سالی است که در قوانین تامین اجتماعی، خانهداری هم به عنوان یک شغل تمام وقت لحاظ میشود. بیمه زنان خانه دار یکی از زیرمجموعههای بیمههای مشاغل آزاد است. این بیمه بصورت 12 درصد، 14 درصد و 18 درصد به متقاضیان ارائه میشود. پوششهای بیمهای در بیمه زنان خانهدار عینا مشابه بیمه تامین اجتماعی مشاغل و حرف آزاد شامل موارد مستمری بازنشستگی، بازنشستگی و فوت، بازنشستگی و فوت و ازکارافتادگی میشود. بنابراین، با توجه به مشابهت درصدها و پوششها در هر دو بیمه، عملا تفاوتی بین این آنها وجود ندارد.
شرایط بازنشستگی و دریافت مستمری در بیمههای مشاغل و حرف آزاد
مستمری بازنشستگی یکی از پوششهای بیمههای مشاغل آزاد است. طبق قوانین تامین اجتماعی تفاوتی بین شرایط بازنشستگی در این بیمه با بیمه اجباری وجود ندارد. در این قانون آمده که مردان در سن 60 سالگی و زنان در سن 55 سالگی در صورتی بازنشسته میشوند که حداقل سابقه پرداخت 20 سال حقبیمه را داشته باشند. البته این قانون تبصرههای دیگری هم دارد. در زیر به این موارد اشاره میکنیم:
فرد به سن بازنشستگی نرسیده باشد:
اگر مردان 50 ساله و زنان 45 ساله باشند اما سابقه پرداخت 30 سال حقبیمه را داشته باشد.
افراد شاغل در شغلهای سخت و زیانآور:
درصورتیکه سابقه پرداخت 20 سال حقبیمه متوالی یا 25 سال حقبیمه متناوب داشته باشند.
فرد به سن بازنشستگی نرسیده باشد:
در این تبصره فرد باید سابقه پرداخت 35 سال حقبیمه را داشته باشد.
زنان کارگر مشمول قانون کار:
این بانوان در صورت پرداخت 20 سال حقبیمه در سن 42 سالگی بازنشست میشوند.
با توجه به شرایط حاکم بر کشور، تهیه بیمه عمر مشاغل آزاد در کنار بیمه تامین اجتماعی، پکیج حمایتی بهتری برای دوران بازنشستگی فرد رقم میزند. شما میتوانید این طرح را از شرکتهای بیمه خریداری کنید.
حق بیمه مشاغل آزاد 1402
حقبیمه مشاغل و حرف آزاد در سال 1402 به شرح زیر است:
| حق بیمه حرف و مشاغل آزاد سال 1402 | |||
| نوع بیمه و درصد | تعهدات | مبلغ بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی در ماههای ۳۱ روزه (ششماهه اول سال) | هزینه بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی در ماههای 30 روزه (ششماهه دوم سال) |
| مشاغل آزاد ۱۲ درصد | بازنشستگی و فوت بعد از آن | 658.224 تومان | 636.994 تومان |
| مشاغل آزاد ۱۴ درصد | بازنشستگی و فوت قبل و بعد از آن | 767.928 تومان | 743.159 تومان |
| مشاغل آزاد ۱۸ درصد | بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی | 967.336 تومان | 955.491 تومان |
| سرانه درمان این بیمه برای هر نفر در ماه 1.196.000 ریال یالی تعیین شده است. | |||
فرق بیمه مشاغل آزاد با اجباری
طبق قانون، افراد شاغل در سازمانها و شرکتها چون مشمول قانون کار هستند، باید توسط کارفرمای خود بیمه شوند. این بیمه اجباری است. این قانون اذعان دارد که %30 درصد حقوق افراد باید برای تعیین مبلغ حقبیمه اجباری در نظر گرفته شود. %23 درصد از این مبلغ توسط کارفرما پرداخت میشود و 7% مابقی سهم کارگر یا کارمند است.
بیمه اجباری
در بیمه اجباری از پوششهای بیمهای زیر بهرهمند میشوند:
- در بیمه اجباری از پوششهای بیمهای زیر بهرهمند میشوند:
- حمایتهای درمانی در بیماریها، حوادث و بارداری
- پرداخت مستمری در صورت از کارافتادگی کلی و جزیی بیمهگزار
- پرداخت مستمری بازماندگان بیمهگزار
- پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری
- پرداخت غرامت دستمزد ایام بارداری
- پرداخت مستمری در زمان بازنشستگی
- کمک هزینه ازدواج
- بیمه بیکاری
- هزینه کفن و دفن
- تامین هزینه وسایل کمک پزشکی مانند ارائه خدمات پروتز و اروتز
- کمک هزینه عائلهمندی، اولاد و عیدی
در حالیکه در بیمههای مشاغل آزاد، 12، 14 و 18 درصد حقوق مبنای محاسبه بیمه قرار میگیرد. پوششهای بیمهای هم فقط در حد بیمه درمان پایه، بیمه بازنشستگی، غرامت فوت و ازکارافتادگی (پوششهای هر طرح متفاوت است) به متقاضیان ارائه میشود.
فرق بیمه مشاغل آزاد و اختیاری
بیمه مشاغل آزاد یکی از انواع بیمههای اختیاری است. این بیمه مختص افرادی است که شغل آزاد دارند. این افراد معمولا سابقه پرداخت بیمه اجباری ندارند. اما بیمه اختیاری مختص افرادی است که در گذشته کارفرما داشتهاند یا به هر صورت تحت پوشش بیمههای اجباری بودهاند. یکی از شروط ثبتنام برای این بیمه، داشتن حداقل یک ماه سابقه پرداخت حقبیمه اجباری است. پوششهای بیمه اختیاری تامین اجتماعی به شرح زیر است:
- هزینه کفن و دفن
- تامین هزینه وسایل کمک پزشکی مانند ارائه خدمات پروتز و اروتز
- هزینه سفر
- خدمات درمانی
- بیمه بازنشستگی، غرامت فوت و ازکارافتادگی ناشی از کار
بیمه اختیاری تامین اجتماعی مانند بیمه اجباری 30 درصد آخرین حقوق فرد متقاضی است. 3 درصد از این مبلغ، توسط دولت پرداخت میشود.
فرق بیمه خویش فرما و مشاغل آزاد
در بیمه خویش فرما، کارگر – کارمند و کارفرما، هر دو یک نفر فرض میشود. تفاوت اصلی بیمه خویشفرما و مشاغل آزاد در نرخ حقبیمه و پوششهای بیمهای آن است. بیمههای مشاغل و حرف آزاد 18 درصد، 14 درصد و 12 درصد است اما بیمههای کارفرمایی به دو دسته تقسیم میشوند:
- طرح کارفرمایان صنفی (اشخاص حقیقی) و مدیران اشخاص حقوقی غیر دولتی: نرخ حقبیمه 30 درصدی دارند. 27 درصد آن توسط فرد و 3 درصد توسط دولت پرداخت میشود.
- کارفرمایان صنفی کم درآمد مشمول یارانه: نرخ حقبیمه 30 درصدی است. 17 درصد توسط فرد، 3 درصد توسط دولت و 10 درصد از محل منابع حاصل از هدفمندی یارانهها تامین میشود.
تفاوت پوششهای بیمه خویش فرما با بیمههای مشاغل آزاد
بیمه کارفرمایان مانند بیمه اختیاری پوششهای زیر را به بیمهشدگان ارائه میدهد:
- تامین هزینه وسایل کمک پزشکی مانند ارائه خدمات پروتز و اروتز
- بیمه بازنشستگی، غرامت فوت و ازکارافتادگی ناشی از کار
- هزینه کفن و دفن
- هزینه سفر
- خدمات درمانی
در بیمه مشاغل آزاد تامین هزینه وسایل کمک پزشکی، هزینه کفن و دفن و هزینه سفر به بیمهشدگان ارائه نمیشود.
چگونه بیمه مشاغل آزاد شویم؟
شما میتوانید از طریق سایت سرویسهای الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی بیمه مشاغل آزاد را بصورت آنلاین تهیه کنید. کافی است مسیر زیر را دنبال کنید:
- ابتدا در این سایت بصورت آنلاین ثبتنام کنید.
- سپس با نام کاربری و پسوردی که انتخاب کردهاید، وارد پنل کاربری خود شوید.
- در مرحله بعد این مسیر را طی کنید: بیمهشدگان> بیمهشدگان خاص> انعقاد قرارداد بیمه حرف و مشاغل آزاد
- بعد از این مرحله باید بخش «مشاهده ضوابط و مقررات» را انتخاب کنید. و بر گزینه «موافقم» کلیک نمایید.
- سیستم به شما اطلاعات هویتی شما را نمایش میدهد. اگر اطلاعات صحیح بود، به مرحله بعد بروید. وگرنه برگردید و اطلاعات خود را تصحیح نمایید.
- در مرحله بعد، مواردی مانند «مقدار حقبیمه»، «عنوان شغلی»، «درخواست دفترچه بیمه» را در سیستم وارد نمایید.
مدارک لازم برای ثبتنام بیمه مشاغل آزاد
در هنگام مراجعه به شعب تامین اجتماعی، مدارک زیر را باید ارائه بدهید:
- اصل و کپی شناسنامه فرد
- اصل و کپی کارت ملی متقاضی
- 3 قطعه عکس فرد
- اصل و کپی شناسنامه خانواده فرد ( در صورت درخواست دفترچه بیمه)
- اصل و کپی کارت ملی خانواده
- دو قطعه عکس هر کدام از اعضای خانواده
- شماره بیمه ( در صورت وجود شماره از قبل)
بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی چیست؟
بیمه مشاغل آزاد سازمان تامین اجتماعی یکی از بیمههای اختیاری است. این بیمه مختص افرادی است که در مشاغل آزاد فعالیت دارند، کارفرما ندارند و حقوقبگیر نیستند اما میخواهند از خدمات بیمهای مانند مستمری و بیمه پایه درمان بهرهمند شوند.
بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد چه پوششهایی ارائه میدهند؟
بسته به طرح انتخابی پوششهای این بیمه متفاوت است. اما بطور کلی بیمه بازنشستگی، غرامت فوت و ازکارافتادگی از جمله پوششهای بیمه مذکور است.
قیمت بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد چگونه تعیین میشود؟
نوع طرح انتخابی متقاضی، مبنای تعیین مقدار پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد است. البته این مبلغ در ششماهه اول سال با شش ماهه دوم سال اندکی اختلاف قیمت دارد.
